نشست «نگاهی به پیشینه روابط ایران و افغانستان در حوزه چاپ و نشر» روز گذشته (سوم آبان‌ماه) با حضور مولایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس سابق دانشگاه بامیان، علی فاطمی‌نسب، وابسته فرهنگی و نماینده پیشین انتشارات بین‌المللی الهدی در کابل، محمدابراهیم شریعتی، مدیر انتشارات عرفان و سعید دمیرچی، مدیر مؤسسه انار سرخ در عمارت فرهنگی بلخ برگزار شد.
مجتبی نوروزی، سرپرست پیشین رایزنی فرهنگی ایران در کابل در سخنانی، با اشاره به تبادلات فرهنگی بین ایران و افغانستان گفت: امروز یکی از حوزه‌هایی که به صورت کلی نیازمند ورود جدی تر کارشناسان است، موضوع فرهنگ، هنر و ادبیات است و در این راستا مسئله کتاب به عنوان نقطه ی کانونی مسیر ارتباطات دو ملت طی دهه‌های گذشته حائز اهمیت بوده است.
وی در باره برگزاری نشست «نگاهی به پیشینه روابط ایران و افغانستان در حوزه چاپ و نشر» اظهار داشت: تلاش داریم این سلسله نشست‌ها را سه‌شنبه‌های هر هفته با همکاری مؤسسه بین‌المللی الهدی برگزار کنیم که برای موضوع چاپ و نشر در افغانستان، چهار نشست برنامه ریزی شده است.
نوروزی افزود: در نشست اول به پیشینه ارتباطات فرهنگی بین دو کشور ایران و افغانستان می‌پردازیم و نشست‌های بعدی هم به راهکارهای توسعه نشر و چاپ در دو کشور و روابط رو به گسترش و پیش روی آنها اختصاص می‌یابد.
فاطمی‌نسب، وابسته فرهنگی و نماینده پیشین انتشارات بین‌المللی الهدی در کابل نیز در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه افغانستان و ایران به دلیل هم‌جواری و زبان مشترک مراوداتی با یکدیگر دارند، گفت: روابط فرهنگی دو کشور به ویژه در حوزه چاپ و نشر طی سال‌های گذشته توسعه یافته است.
وی افزود: در افغانستان پیش از انتقال کتاب از ایران اساتید از داشته‌های قبل خود استفاده کرده و ما اولین گروهی بودیم که کتاب‌های دانشگاهی ایران را به افغانستان وارد کرده و به این کشور منتقل کردیم.
نماینده پیشین انتشارات بین‌المللی الهدی در کابل تأکید کرد: زمانیکه بنده در کشور افغانستان حضور یافتم هیچگونه امکان چاپ و نشر وجود نداشت اما پس از مدتی با همکاری سفارت کشورمان اولین حرکت ما در دانشگاه کابل صورت گرفت. توانستیم در دانشگاه کابل، مکانی را در اختیار بگیریم و کتاب‌های دانشگاهی را میان دانشجویان و اساتید کابل توزیع کنیم. تنها پس از دو سال موفق شدیم بیش از 40 عنوان کتاب درسی را به افغانستان منتقل کنیم که این باعث ترویج علم در افغانستان شد.
فاطمی‌نسب اظهار داشت: حرکتی که در بخش کتاب صورت گرفت، مؤثر واقع شد. این موضوع باعث شد که بسیاری از اساتید با استفاده از محتوای فارسی کتاب‌های ایرانی خود به تالیف کتاب پرداخته و این امر همزمان با انتقال کتاب‌های بیشتری از ایران به افغانستان انجام شد و بر روش تدریس و آموزش در افغانستان اثرگذار بوده است.
مولایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی از دیگر سخنرانان این مراسم بود که گذر راه پیشرفت و توسعه جامعه را از توجه ویژه به آموزش دانست و گفت: طی 2 سال گذشته فرهنگ کتاب رشد یافته و پیشرفت یک کشور در وهله اول مدیون آموزش و کتابخوانی است.
وی ادامه داد: افغانستان در طول 20 سال گذشته با کوشش و تلاش اهالی فرهنگ و ادب این کشور روند رو به رشدی را طی کرد و چاپ و نشر رونق گرفت.
وی ادامه داد: در آن سال‌ها، نمایشگاه‌های کتاب با حضور جمهوری اسلامی ایران در کابل برگزار شد که از استقبال بسیاری از سوی دانشجویان و دانش آموزان افغانستانی برخوردار بود و این نشان داد که فضای لازم مهیا است و مردم آمادگی رشد دارند.
مولایی مطرح کرد: مردم افغانستان تشنه علم هستند و از چشم جهانیان دور نمانده است. اما امروز بازار کتاب در حال خاموشی هست، اگر بخواهیم در این زمینه تصمیم خوبی بگیریم باید برنامه ریزی داشته باشیم.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه سخنانش، گفت: علاقه به یادگیری در مردم افغانستان به علم موجب شکل گیری صنعت نشر در این کشور شد و به دنبال انتقال کتاب، بسیاری از اهالی علم اقدام به ترجمه و تألیف کتاب کردند.
وی با تأکید بر ضروت گسترش زبان فارسی در افغانستان، آمادگی خود را برای تحقق این مهم اعلام کرد تا به فراموشی سپرده نشود.
مولایی بیان کرد: زبان فارسی، زبان مدنی و زبان دوم تمدن اسلامی است. ما باید از فرصت پیش آمده برای حمایت از زبان فارسی و زنده نگهداشتن این میراث ارزشمند استفاده کنیم.
وی خاطرنشان کرد: امروز شاهد آن هستیم که ناشران افغانستانی با زحمت بسیاری کتاب چاپ می‌کنند و نفسشان به شماره افتاده و نمی‌توانند اقداماتی در گسترش آن داشته باشند.
وی ادامه داد: در سال‌های گذشته هر چند فرهنگ در این کشور رشد کرده، اما در حال حاضر صنعت چاپ با مشکلاتی از جمله هزینه گران، عدم علاقه به کتاب خوانی و فقر مواجه است.
در ادامه این نشست، شریعتی، مدیر انتشارات عرفان با اشاره به علاقه‌مندی مردم افغانستان به کتاب و کتابخوانی گفت: افغانستان در حال حاضر از نظر کتابخوانی با مشکلات زیادی مواجه بوده و صنعت نشر این روزها حال خوبی در افغانستان ندارد. با وجود این به آینده امید داریم و تلاش خود را در این زمینه انجام خواهیم داد.
وی تأکید کرد: امیدواریم با کمک و توانایی‌های جمهوری اسلامی ایران همانند سال‌های گذشته به دوره شکوفایی و طلایی افغانستان در عرصه چاپ و نشر برگردیم.
وی افزود: از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهیم به ناشران، نویسندگان و شاعران و ویراستاران افغانستانی کمک کنند و با خرید کتاب اجازه ندهد این صنعت از بین برود.
دمیرچی، مدیر مؤسسه انار سرخ آخرین سخنران این نشست نیز به مشکلات کتاب در افغانستان اشاره کرد و گفت: نبود زیرساخت برای توزیع کتاب، اعمال محدودیت و رانت گسترده در دوران دولت گذشته از جمله مواردی است که کتاب در افغانستان با آن روبرو بوده است.
وی مطرح کرد: عدم رعایت کپی رایت نیز از جمله مواردی است که باعث مشکلاتی در این کشور بوده و ما سعی کردیم این مشکل را با چاپ مشترک کتاب حل کنیم.
دمیرچی در پایان سخنانش، مطرح کرد: موضوع زبان فارسی مهمترین مسئله‌ای است که می‌توانیم در این زمینه اقدامات خوبی با همکاری کشور افغانستان انجام دهیم.
این نشست با پرسش و پاسخ میان سخنرانان و شرکت کنندگان به پایان رسید.