نخستین نشست از سلسله نشست های «عصر فرهنگ ملل» با عنوان «مفهوم دیپلماسی فرهنگی و شاخصه های آن در نظام جمهوری اسلامی ایران» توسسط موسسه بین المللی الهدی و به میزبانی خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی ـ هنری و انتشارات بین المللی الهدی، نخستین نشست تخصصی از سلسله نشست های «عصر فرهنگ ملل» با عنوان «مفهوم دیپلماسی فرهنگی و شاخصه های آن در نظام جمهوری اسلامی ایران» توسط موسسه بین المللی الهدی و با همکاری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
قهرمان سلیمانی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رضا ملکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر دیپلماسی فرهنگی و مجید سرسنگی، مدیر خانه هنرمندان از سخنرانان این نشست بودند که با حضور حمیدرضا شاه آبادی، مدیر عامل موسسه بین المللی الهدی و جمعی از فعالان حوزه فرهنگ و هنر و اصحاب رسانه، شب گذشته در سالن استاد امیرخانیِ خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
سلیمانی: معدل فرآورده های ما در رشته های مختلف فرهنگ و هنر، مثبت است
در این نشست، قهرمان سلیمانی در سخنانی به تبیین تفاوت های دیپلماسی فرهنگی و هنری پرداخت و گفت: اصل دیپلماسی فرهنگی بر صداقت استوار است؛ زیرا هر آنچه در این راستا عرضه می شود، فرهنگ و هنر است و این محصولات نمی توانند صورت دروغ داشته باشند. دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران هم بر این اساس بنا شده و تمام اقدامات آن صادقانه بوده است.
وی در ادامه با تاکید بر تأثیرگذاری فعالیت های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران گفت: آثار این فعالیت ها در جهان دیده می شود و جریان هایی که ایران، شیعه و اسلام را هدف قرار داده اند، در حقیقت به مقابله با حرکت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهان می پردازند. همچنین بخشی از رفتارهای سامان داده شده توسط امپراتوری های رسانه ای به عنوان سازندگان افکار عمومی در سطح جهان، محصول همین صداقت دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است.
سلیمانی همچنین به استقبال از محصولات فرهنگی و هنری ایرانی در جهان اشاره کرد و افزود: معدل فرآورده های ما در رشته های مختلف فرهنگ و هنر، مثبت است. مانند سینمای ایران که به دلیل دور بودن از جذابیت های جنسی و خشونت و ارائه پیام های انسانی، ژانر مخصوص به خود را دارد؛ اما ابزارهای کنترل در سطح جهان، مانع از ترویج این آثار هستند. با این حال دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، بر مبنای روح فرهنگی انسان است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حامل این پیام فرهنگی است.
وی همچنین درباره شاخص های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: ابتدا باید با روح فرهنگی ایران آشنا شویم که از سپیده دم تاریخ با ایرانیان همراه بوده و الان دارای دو مؤلفه ایران و اسلام است. در 2 هزار و 500 سال پیش، ایرانیان مجموعه تخت جمشید را که محصولی ترکیبی از تمدن های مختلف ایرانی، یونانی، مصری، هندی و … بود، ساختند. بعدها چون خصلت مهاجرت داشتند و سرزمین شان در وضعیت ژئوپلتیکی خاصی قرار گرفته بود، متعاملانه با دیگران همکاری و همدلی می کردند. بعدها که مسلمانان آمدند، هم هویت ایرانی خود را حفظ کردند و هم مسلمان شدند. پس از آن هم مغول ها و ترک ها در ایران حضور پیدا کردند؛ ولی ایرانیان متعاملانه برخورد کردند و ایرانی هم باقی ماندند. به این ترتیب فرهنگ ایران و فرهنگ اسلام با هم تعامل ایجاد کردند و یکی از مشخصه های فرهنگ ما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همین روحیه متعاملانه بود.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران قدرت انطباق پذیری با مسایل روز جهان دارد، گفت: شاخصه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، روحیه متعاملانه آن است و اینکه موضع گیری این جمهوری، در خصوص مواضع فرهنگی، موضع گیری عاقلانه است.
معاون آموزشی و پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، درباره رابطه بین دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی رسمی گفت: این دو نوع دیپلماسی در حوزه های مختلف باهم همسان نیستند. در کشوری مثل پاکستان ما 4 نمایندگی سیاسی ولی 8 نمایندگی فرهنگی داریم. در آلمان اما ما 3 نمایندگی سیاسی و تنها یک نمایندگی فرهنگی داریم. زیرا حضور سیاسی و فرهنگی ما در کشورهای مختلف، مرتبط با وضعیت سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آن کشور است و منافع ملی این را تعیین می کند که تا چه اندازه حضور داشته باشیم.
ملکی: غربی ها می گویند چرا رهبرتان می گوید: «دنیا بداند»
رضا ملکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر دیپلماسی فرهنگی، دیگر سخنران این نشست در آغاز کلام خود در تعریف دیپلماسی فرهنگی، گفت: روابط فرهنگی قدمت چند هزار ساله دارد؛ ولی دیپلماسی فرهنگی برای اولین بار در سال 1949 میلادی و با اعزام 14 رایزن فرهنگی توسط دولت فرانسه به نقاط مختلف دنیا، ایجاد شد. پس از آن کشورهای متعددی تمایل پیدا کردند که وارد این عرصه شوند و دیپلماسی فرهنگی را در خدمت منافع ملی خود که امنیت و اقتصاد، رکن های آن هستند، درآورند. به تدریج جایگاه دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی کشورها ارتقا پیدا کرد و به رکن اول و حتی مبنای سیاست خارجی آنان؛ به ویژه کشورهای پیش رو که منافع کشورهای دیگر را به خاطر منافع ملی خود نادیده می گیرند، مبدل شد.
ملکی با بیان این نکته که دیپلماسی عمومی، گفت وگوی دولت ها با دولت ها و دیپلماسی فرهنگی، ارتباط دولت ها با ملت ها و روابط فرهنگی هم ارتباط ملت ها با ملت هاست، گفت: در خدمت منافع ملی بودن، از مبناهایی است که می توان بر دیپلماسی فرهنگی فرض کرد، مثل آمریکا. اما این موضوع در تمام کشورها صدق نمی کند؛ مانند فعالیت شوری سابق که با دیپلماسی فرهنگی به دنبال تبلیغ ایدئولوژی سوسیالیستی و کمونیستی خود بود و یا عربستان که با فعالیت های فرهنگی اش به دنبال معرفی کشور عربستان سعودی، به وعرفی وهابیت می پردازد.
وی در ادامه اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران اما متفاوت با روند این کشورها وارد دیپلماسی فرهنگی شد و با استناد به اصل 154 قانون اساسی، سعادت انسان در کل جهان را، بدون دخالت در امور کشورهای دیگر آرمان خود می داند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: ایران با تعریف خاص خودش، نشر ارزش هایی که برای بشر امروز خدمت معرفی می شود، حضور اثربخش و ارزش آفرین در جهان را سرلوحه خود قرار داده است که نمی تواند رفتار غیرصادقانه باشد.
این پژوهشگر روابط بین الملل خاطرنشان کرد: یکی از اشکالاتی که غربی ها به ما می گیرند این است که چرا رهبر شما دائم می گوید: «دنیا بداند!» می گویند شما چرا با دنیا صحبت می کنید. ما رئیس و آقای دنیا هستیم. در حالی که نظام جمهوری اسلامی قرار نیست فقط درباره شیعیان یا جامعه اسلامی فقط برنامه داشته باشد؛ بلکه برای همه دنیا برنامه دارد.
وی همچنین درباره شاخصه های فرهنگی گفت: تمدن ایرانی و اسلامی، آموزه های اسلام ناب و انقلاب اسلامی، حوزه های جمهوی اسلامی ایران در پایگاه های خارجی برای عرضه فرهنگ هستند. این موارد، در حقیقت حوزه های قدرت ما در فعالیت های فرهنگی مان در خارج از کشور هستند.
ملکی در پایان سخنان خود، ظرفیت استفاده از ایرانیان خارج از کشور را در اقلیم های فرهنگی مختلف، متفاوت دانست و گفت: حفظ هویت، ارتقای جایگاه و بهره گیری از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور، هدف فعالیت های جمهوری اسلای ایران است.
سرسنگی: کامیابی در سیاست خارجی در گرو استفاده درست از سازوکارهای فرهنگی است
مجید سرسنگی، مدیر خانه هنرمندان ایران نیز در سخنانی به تأثیرگذاری هنر در دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: بنای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، آزادی اندیشه است. باید این نگاه عمیق، پرشورتر و تأثیرگذارتر از گذشته به جهانیان انتقال داده شود و هنر، به عنوان یک زبان بین المللی بهترین راه برای تأثیرگذاری در دیپلماسی فرهنگی است.
وی تأکید کرد: تنها با ابزارهایی مانند فرهنگ و هنر می توان در عمق باورها و اعتقادات ملل رسوخ کرد و اتحادهایی را در ابعاد بین المللی بنیان کرد. ولی راه رسیدن به این اهداف، جلب مشارکت هنرمندان کشورمان در قالب کمپین های هنری است.
سرسنگی در پایان سخنان خود گفت: به باور بسیاری از صاحب نظران روابط بین الملل، کامیابی در سیاست خارجی در گروِ استفاده درست از ساز و کارهای هنری و فرهنگی در چارچوب دیپلماسی هر کشوری است.
سلسله نشست های تخصصی «عصر فرهنگ ملل» با موضوعات گوناگون فرهنگی و هنری، توسط موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی و با همکاری خانه هنرمندان ایران در محل خانه هنرمندان برگزار می شود.