استاد موسی دینارشایف، فیلسوف و پژوهشگر برجسته تاجیکی، صبح بیست و نهم سپتامبر ۲۰۲۰ (هشتم مهر ۱۳۹۹) در تاجیکستان دار فانی را وداع گفت.
سرگذشت استاد دینارشایف نشان می دهد که وی همواره در طول حیات پر بار خود در جهت گسترش آموزش و پژوهش فلسفه به ویژه فلسفه ابن سینا در تکاپو بوده است. وی در هفتم نوامبر ۱۹۳۴ در روستای آرزینک از توابع طویلدره (سنگوار) همزمان با سالهای آغازین جنگ جهانی دوم چشم به جهان گشود. در خلال سالهای ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۴ دانشجوی آموزشگاه آموزگاری در ناحیة کافرنهان (وحدت) بود. وی در سال ۱۹۵۹ از دانشکده تاریخ و فلسفه دانشگاه دولتی تومسک فارغ التحصیل شد و از ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۲ در مقام پژوهشگر ارشد در آکادمی علوم در تاجیکستان بود. باید خاطر نشان کرد که آکادمی علوم تاجیکستان در سال ۱۹۵۱ تأسیس شده بود و پژوهشگران برجسته در رشته های گوناگون در آنجا فعالیت داشتند. شادروان دینارشایف در سال ۱۹۸۷ موفق به دریافت دکتری شد و در نهایت در سال ۱۹۹۱ به درجه استادی رسید. در سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ مدیر گروه فلسفه و از ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۷ مدیر مؤسسه فلسفه و حقوق در آکادمی علوم تاجیکستان بود. همچنین وی در سالهای ۱۹۹۵-2000 و نیز ۲۰۰۵-2010 معاون ریاست آکادمی علوم تاجیکستان را عهده دار بود. افزون بر مسئولیت هایی که وی در آکادمی علوم عهده دار بوده است به کار آموزش و پژوهش فلسفه نیز اهتمام داشته است. دانشجویان تحصیلات تکمیلی و دکتری وی محدود به شهروندان تاجیکستان نبوده اند بلکه دانشجویانی از کشورهای افغانستان، بلاروس، ایران، قرقیزستان و روسیه را نیز از درس فلسفه وی بهره مند شده اند.
یکی از دغدغه های اصلی استاد دینارشایف، فلسفه ابن سینا بوده است. این دغدغه در کارنامه آثار وی نیز به خوبی نمایان است. استاد دینارشایف در سال ۱۹۸۹ در همایش بین المللی «پورسینا و تمدن جهانی» دغدغه خود نسبت به اندیشه ابن سینا را ضمن ارائه پیشنهاد تشکیل مرکز ابن سینا شناسی چنین بیان کرده بود: «هرچند پورسینا را به عنوان عالم بزرگ جهانی و دایرة المعارف می شناسیم، اما در تاجیکستان آثار او چنانکه می باید، به طبع نرسیده است. برای شناخت بهتر از ابن سینا آثار او را زیادتر و بهتر منتشر باید کرد، از عربی به زبان فارسی تاجیکی و روسی ترجمه باید کرد». استاد دینارشایف از ایران بازدید داشته است. از جمله بازدیدهای وی می توان به حضور در در دو همایش بین المللی اشاره کرد: ارائه مقاله «ابن سینا، فیلسوف مبتکر» در همایش ابن سینا در همدان (سال ۱۳۸۸) و ارائه مقاله «مسائل معرفت شناسی در زاد المسافرین ناصرخسرو» در همایش ناصر خسرو در تهران (سال ۱۳۹۴).
برخی از آثار مشهور وی عبارتند از: فلسفه نصیرالدین طوسی (۱۹۶۸ ، ۲۰۱۲ ویراست دوم)، ابن سینا و فلسفه نگرش وی (۱۹۸۰)، ابن سینا و نقش او در توسعه تمدن جهان (۱۹۸۰)، فلسفه طبیعی ابن سینا (۱۹۸۵)، از تاریخ فلسفه تاجیکستان (۱۹۸۶ )، تلخیص فلسفه ابن سینا (۲۰۱۰)، دشواری های فلسفه ابن سینا (۲۰۱۱)، فلسفه کثرت گرای ابوبکر رازی (۲۰۱۳). همچنین وی یکی از نویسندگان کتاب درسی “مقالاتی درباره تاریخ فلسفه” (۱۹۸۳ به تاجیکی) و کتاب درسی “فلسفه” (۱۹۹۷ به تاجیکی ، در دو بخش) است. ترجمة روسی برخی از آثار ابن سینا نظیر رسالة سرگذشت (۱۹۸۰ ، کار مشترک)، زاد المسافرین ناصر خسرو (۲۰۰۵) ، تهافت الفلاسفة ابوحامد غزالی (۲۰۰۸) و آشنایی با علوم اسلامی (فلسفه و کلام) استاد مرتضی مطهری (۲۰۰۴) نیز در کارنامه درخشان استاد دینارشایف قرار دارد. وی در سال ۲۰۰۵ «جایزه ممتاز در آموزش عمومی» را در تاجیکستان و در سال ۲۰۱۱ «جایزه ابو علی سینا در علم و فناوری» را در جمهوری تاتارستان دریافت کرد. چهار فرزند استاد دینارشایف همگی دارای تحصیلات دانشگاهی هستند و یکی از آنان نیز دارای مدرک دکتری فلسفه است و پژوهش هایی در باره فارابی و غزالی انجام داده است.
در پایان این نکته را باید افزود که با آنکه شناخت ما از پژوهش های فلسفی به طور عام و ابن سینا شناسی به طور خاص در تاجیکستان و نیز کشورهای آسیای میانه نظیر ازبکستان و قزاقستان که روزگاری اندیشمندان بزرگی در آن سرزمین ها سکنی گزیده بودند، بسیار اندک است، با این حال، امید است که همکاری های پژوهشگران این سرزمین ها خصوصاً در زمینه تصحیح و تحقیق آثار ابن سینا روز به روز بیشتر گردد و میراث برجای مانده از روانشاد دینارشایف در زمینه ابن سینا شناسی زمینه گسترش این همکاری ها را بیشتر فراهم آورد و در نتیجه درک بهتری از سرگذشت فلسفه در این سرزمین ها به دست آید.