اسلام و پلورالیسم دینی

کتاب حاضر (Islam and Religious Pluralism)نوشته محمد گری‌لگنهاوزن فیلسوف آمریکایی است که مباحث آن طی دو بخش با عنوان لیبرالیسم و کثرت‌گرایی و کثرت‌گرایی دینی غیر فرو کاهشی اسلام سامان یافته است.

در بخش اول، نخست مقوله کثرت‌گرایی دینی به منزله یک نظریه درباره کثرت ادیان مطرح می‌شود؛ سپس براساس این نظریه تفاوت‌های بین ادیان و مذاهب، مانند تفاوت‌های فرهنگی یا نژادی که نسبت به ذات مشترک انسانیت از اهمیت ثانوی برخوردارند، بررسی و تبیین می‌گردد.

نگارنده در این کتاب ضمن آن که کثرت‌گرایی دینی را از منظر یک فرد مسلمان، بررسی می‌کند وجوه اشتراک و افتراق آن را با کثرت‌گرایی دینی مسیحیت لیبرالیسم برمی‌شمارد. وی مباحث بخش دوم را که «کثرت‌گرایی دینی غیر فرو کاهشی» عنوان گرفته به مباحثی در باب اندیشه کثرت‌گرایی دینی اختصاص می‌دهد و طی آن، برخی موارد را مردود دانسته، از جمله اذعان می‌دارد: کثرت یا تفاوت‌های دینی مانند تفاوت‌های فرهنگی و قومی است و خداوند نسبت به اختلاف بین ادیان بی‌تفاوت است و هیچ دلیلی برای انتخاب یک دین نسبت به دین دیگر وجود ندارد.

تنوع دینی یکی از مهم‌ترین مسائل جوامع امروز است زیرا تاریخ ادیان شاهد وقایع و تحولات هولناکی بوده که منشأ‌ آن عدم تسامح و تحمل نکردن دیگران بوده است. در این کتاب یکی از اندیشمندان مسلمان مسئله پلورالیسم دینی را که طرفدار اصلی آن جان هیک اندیشمند غربی است، مورد بررسی و تحلیل انتقادی قرار می‌دهد و در پایان براساس منابع اسلامی، دیدگاه اسلام را در این خصوص بیان می‌کند.

کتاب به دو بخش اصلی تقسیم شده است. در بخش اول لیبرالیسم و پلورالیسم بررسی شده‌اند. در این بخش ابتدا لیبرالیسم سیاسی تحلیل شده و پس از آن پلورالیسم دینی جان هیک و انتقادات وارد شده بر آن بررسی شده است. بخش دوم درباره موضع اسلام درخصوص پلورالیسم دینی است.